Wooden Houses: Wallace and Spitin and Daranur and me

I started thinking about Rita Copeland's book in remembering my experience in 2009 with Chus Pato and a few younger translators and poets in Galicia, translating poems out of English and into Galician, on Facebook! First, some Wallace Stevens—poet Oriana Méndez had felt on reading WS in English that the Spanish translations she had earlier read were inadequate—and as there were none in Galician, we made a couple. Then I turned to “Wooden Houses” by Lisa Robertson, which originally appeared in April 2005 in Jacket 27, and later was included in Lisa Robertson’s Magenta Soul Whip. Just wanting to share Robertson's work in Galician. Chus Pato helped me immensely in my task.

“Wooden Houses” was written in Vancouver, Canada (forests, rain, a country of wooden houses), and became “Casas de madeira” (forests, rain, a country of stone houses), thus transferring not just the poem but the very materiality and vernacular of “wooden house.” A wooden house in Canada is everyone’s house. In Galicia, it is a garden house or chalet, or an alpendre, perhaps, a shed or shelter for tools. The poem is regal in diction, and its regality (and echoes of the rhetor) is at odds with the structure it assembles, which is that of the shaky, vernacular wooden house.

The poem works magnificently in Galician, thanks to Chus Pato, of course, but also perhaps because its relation with commonality is so different than in English. In translating it, I learn something about the sinews of the poem, something Lisa Robertson wrote into it but which is invisible when the poem remains in English, and which adds to its dignity. The dignity of a woman in grief.

And translation’s call inhabits the poem in its very sinews: to not die outside of love, and not judge. 

Lisa Robertson’s Wooden Houses in Galician translation by Erín Moure with the help of Chus Pato, March and April 2009, Montréal, Lalín, Bucharest, Constanța.

Casas de madeira, por Lisa Robertson

Arranca unha obra que se chama Casas de madeira
Explora varios graos de medo.

E é curioso que vostede non escollese unha imaxe laica
Para Agostiño a tarefa foi igualmente imposíbel.

E dixemos, chegará un barco para levalo a Venecia
E vostede é unha lei de linguaxe.

E a miña boca participou
E nós démoslle a xantar morfina mesturada con mel.

E vostede é unha pintura contemporánea no salón
E vostede é unha parede de terra.

E vostede é un calma ideolóxica
E vostede está botado a buscar.

E vostede é encadrada só polas rigorosas perspectivas de albanelería
E non é un instrumento neutro.

E vostede é pornográfico
E vostede é a imaxinación da sociedade coma árbore. 

E vostede é a muller axeonllada que manifesta algo de temor
A muller mira con aprehensión ao espectador.

E vostede é o pronome de amor, desprezo, acusación, encanto
Todo o que sabe sobre o animal pertence ao motín de amor.

E vostede é Torontos de árbores frías
Onde irrompe o catálogo da mañá.

E vostede non morreu fóra do amor
E non xulga.

E vostede cae a rolos agarrando ao que esvara
O home á dereita foxe aterrorizado.

E vostede ve como morre un animal
Ofrendando unha pinga inicial de voluptuosidade.

E vostede parece verter a auga de rosas
Apoiado sobre árbores para descansar.

E vostede fala en follas
Para coquetear e loitar e aplacar.

E vostede transfórmase nunha ela non sabendo o que está a suceder
A muller ao seu redor pode estar axeonllada ou sentada ou ser simplemente debuxada fóra de escala.

E vostede é a última casa de madeira
A moldura labrada inclúe as cabezas de cans.

E vostede non vai morrer
Pero o azar vai sempre un chisco por diante.

E o seu fracaso é a miña lingua
O efecto dramático está intensificado pola terra vermella brillante que se amosa a través das capas superiores.

E o seu corazón desprendeuse neste gran desexo de mirar
Dentro da herba alta.

E os seus brazos gordiños sobordan das pregas douradas e rosas das súas túnicas
Como nos antigos xéneros literarios.

Porque é un feito coñecido
Os feridos caen cara ao punto.

Debido ao desexo mudo
Vostede é o pavillón de teca.

Porque vostede quería ser afagado
Vostede está retratado como a deusa do mar Tetis con dous dos seus cinco fillos.

O azar vai sempre un chisco por diante
Pero sen escoller as súas propias circunstancias.

Baleirando o seu piso durante a estación de albaricoque
Iso non era verdade.

Xenial pois clara
Digo a miña queixa.

Digo a miña queixa
Digo a miña queixa.

Participei na transacción salvaxe
Que arde para volver a vostede.

É pura superficie
Empurra directamente cara ao autor da súa dor.

Eran as 3:04 na mañá
Como inventou vostede o verao nun texto que descubrín na súa gabeta no verao de 1998.

Ou unha muller na que todo o seu ser semella cantar sexo
Un home ensina ao seu amigo.

Ás veces as máis amplas denominacións afógannos tanto que só se pode ir máis ao interior
Supoñendo que unha designación teña un interior.

O tecido está atado para revelar a súa figura
As pregas suxiren as curvas duna moza.

O tecido é sílabas e soños nunha distante colonia
As partes da vida non están ocorrendo en tándem.

Entón verao
Este material está conciliado co azar, que é amplo.

Para facer lívida unha filosofía
Axudabámolo a vostede a soltar o alento.

Se o amor vén coma un rapaz con membros de nena
Vostede está atrás e entre Cristo e a adúltera, testemuñando.

Vostede está abrochado na miña verdade
Unha muller nova mira abertamente fóra da imaxe.

Vostede é a claustrofobia da imaxe
No seu pico unha parella fita o ceo acugulado de alustros.

Vostede é o ritmo extenuante do tedio versus o uso do corpo
Vostede é a choupana seguinte tamén.

As figuras representan as catro idades do home
Vostede chama a isto pasividade.

Vostede deixou os libros que estiveron arredor de vostede e de min apertando o seu corpo
Acompañados pola cidade.

Está deitado coas súas feridas
Vostede ve a precisión da distante cidade a través dos arcos da ponte.

Vostede ve o espeso cabelo das mulleres atado con fitas de cor, as súas sandalias complicadas e os rebentos de oliva
Vostede pon o seu pene suavemente na vaxina da actriz.

Vostede zumba e fai clic
Participou na transacción salvaxe de negación.

Vostede é casas de madeira transformadas en pisos e restaurantes
A súa respiración fai zoar a casa de madeira.

Os seus fracasos xa non son sagrados.